Tips voor een roadtrip langs de Friese elf steden

Leeuwarden is het kloppende hart van Friesland, met een toren die nog schever staat dan die van Pisa. De ideale uitvalsbasis naar de rest van Friesland, maar voor nu de eerste stop op onze Elfstedentrip route. De stad zelf voelt historisch, met grachten, herenhuizen en monumenten (Kanselarij Voorm!) verspreid over verschillende locaties door de stad. Mijn advies is om sowieso een dag uit te trekken voor Leeuwarden en als ze een interessant evenement hebben (wat vaak zo is), doe er dan maar twee.

Doen

• Fries Museum en/of Natuurmuseum Fryslân

Leeuwarden is een echte cultuurstad met een aantal interessante musea zoals het Fries Museum (mijn favoriet) en Natuurmuseum Fryslân. Het Fries Museum neemt je mee in de Friese historie en heeft regelmatig exposities die de moeite waard zijn. Denk bijvoorbeeld aan het verhaal van Saskia (de vrouw van Rembrandt) of de geschiedenis van Vikingen in Leeuwarden. Mocht je langs het Fries Museum gaan, kijk dan van tevoren even welke exposities actueel zijn.

• Venetian Gondola Tours

Als je even de kans heb dan is dit mijn geheime tip voor Leeuwarden. Mijn favoriete manier om een stad te ontdekken is door middel van een stadswandeling met gids. Nu is het in Leeuwarden zo dat ze er prachtige grachten hebben, met een gondelier. Even waan ik me in Venetië, maar dan zonder de duizenden fotograferende toeristen. Het luidkeelse gezang van de gondelier maakt plaats voor een verhaal over de stad. Dit maak je toch niet iedere dag mee.

Eten

• Drink & Eetlokaal Proefverlof

In dit restaurant aan het water kun je op proef-verlof. Je eet en drinkt namelijk in oude gevangenis omgetoverd tot sfeervolle eetgelegenheid. Een unieke lokale met goede mindset. Dit restaurant gaat namelijk voor zero waste en daar wordt ik blij van.
 

Slapen

• In de stad bij Post plaza hotel

In het oude postkantoor in het centrum van de stad overnacht je bij Post Plaza Hotel. Een ding is zeker, in dit hotel hebben ze over elk detail nagedacht, van theelepel tot bedlampje, van kussen tot koffiekop en van medewerker tot televisie. Een ode aan de postbode.

• Buiten de stad bij Weidumerhout

Opstaan met een 180 graden uitzicht op de weilanden in duurzame cube. Klinkt als mijn kopje thee. Op zo’n 6 kilometer buiten Leeuwarden is het stil en heb je alle ruimte. Dus als je net zoals ik kan genieten van landelijk leven, dan ben je hier aan het goede adres.

Sneek, of ‘Snits’, ligt centraal in het merengebied en is daarom geliefd bij watersporters. Heb je zoals ik altijd al willen leren zeilen, dan is deze stad dé plek om dat te doen.

Eten

• Het Proeflokaal Sneek

Een 150 jaar oud gerechtsgebouw in Birgitte Bardot stijl uit de jaren 50. Er zijn gekkere combinaties, maar deze werkt vreemd genoeg heel goed. Dat de tapas erg lekker zijn, speelt ook zeker een rol.

• Picknickers terherne

De meest bijzondere locaties vind je vaak niet op de meest voor de  hand liggende plekken. Zo ook Picknickers in Teherne (20 km van Sneek). Deze best hippe foodbar aan het Sneekermeer voelt als een shabby chique strandtent zonder zand, met de focus op duurzaam en biologisch eten en drinken.

Dit kleine stadje (slechts 3.200 inwoners) staat vooral bekend om de watersport en was ooit groot in handel en scheepsbouw, vanwege de strategische ligging aan het water. Hier hangt de Friese vlag het overgrote deel van het jaar en zijn de inwoners trots op hun erfgoed. Een pitstop van een aantal uur is IJlst zeker waard, al is het alleen om de tuinen langs de Eegracht te zien.

Doen

• Fierljep Clinic

Bij de Fierljep schans in IJlst bieden ze een stukje authentiek Friese cultuur aan: Fierljeppen. Ondanks ik zelf bij voorbaat al weet at ik hier een ramp in ben, wil ik het toch proberen. Want wie weet ontdekt ik tijdens de twee uur durende clinic wel een verborgen talent. Zo niet, dan ben ik hoogstwaarschijnlijk nat.

Als je dacht dat IJlst klein is, think again. Sloten spant namelijk de kroon op nationaal niveau als kleinste stadje van Nederland. Zoals het cliché luidt, is klein in dit geval ook fijn, want dankzij de oude muren, wallen en grachten heeft de stad een knusse en gezellige sfeer. Door velen wordt Sloten naast kleinste stad van Friesland ook de mooiste genoemd. Als je hier niet blijft slapen is een paar uur voldoende om Sloten te ontdekken.

Doen & Slapen

• B&B Tjalk het wakend oog

Op het Slotermeer drijft de paviljoentjalk (een historisch zeilend vrachtschip) in de haven. Als je de essentie van Friesland echt wilt ervaren, kun je niet om een vaartocht heen. Onder leiding van de schipper vaar je op de tjalk ‘Het Wakend Oog’ over de Friese wateren. Eerst maak je onder leiding van de schipper een tocht over de Friese wateren, waarna hij ’s avonds het schip voor anker legt en je het schip voor jezelf alleen hebt tot de volgende morgen.

Eenmaal aangekomen in Stavoren word je van drie kanten ingesloten door het IJsselmeer. Deze stad in Zuidwest-Friesland was de allereerste gemeenschap in Nederland die stadsrechten verkreeg, met het vrouwtje van Stavoren als bekendste inwoner. De sage over het vrouwtje van Stavoren vertelt dat deze rijke koopmansweduwe ooit een zeeman het water op stuurde om voor haar het meest kostbare goed ter wereld te vinden. Toen hij terugkeerde met graan, gooide ze het ondankbaar in de zee. Een oude man die getuige was van dit tafereel vertelde haar dat ze gestraft zou worden voor haar hoogmoed. Waarop de vrouw haar gouden ring in de zee wierp als gebaar van ongeloof. Iets wat uiteindelijk haar ondergang werd. Ter ere van het vrouwtje van Stavoren staat er in de haven een standbeeld van deze vrouw, met een hand boven haar ogen, starend naar de schepen.  

Doen

• De Visfontein van Stavoren

​De zee is niet vriendelijk geweest voor de ooit zo rijke Hanzestad Stavoren. Overstromingen, zeehandelsoorlogen, de haven de verzandde zorgde allemaal voor armoede in de ooit zo rijke stad. De Visfontein vertelt het verhaal van Stavoren als stad die zich telkens na deze tegenslagen weer opnieuw opbouwde dankzij zeevaart en visserij.

Eten

• Whiskeybar de Koebrug

​​Meer dan 400 soorten whisky en heel veel liefde voor het vak. Daarnaast werken ze bij De Koebrug zoveel mogelijk met ingredienten uit de streek en maken ze zelf huisgerookte producten, chutneys, en whiskylikeuren.

Slapen

• Hotel de Vrouwe van Stavoren

Aan de oude haven van Stavoren ligt het hotel De Vrouw van Stavoren waar je kunt overnachten in originele Zwitserse wijnvaten. Net weer even wat anders.

Op een kleine 20 minuten rijden van Stavoren (makkelijk te combineren dus) ligt de zesde stad van de Elfstedentrip: Hindeloopen, of Hylpen zoals de Friesen het noemen. Als je dacht Fries te kunnen verstaan, zul je hier teleurgesteld worden. De mensen in Hindeloopen spreken een sterk afwijkend en conservatief dialect met veel Middeleeuwse klinkers en Oudfriese woorden. Geïnteresseerde in de geschiedenis van schaatsen en de Elfstedentocht kunnen een bezoek brengen aan Het eerste Friese schaatsmuseum hier in Hindeloopen.

Doen

• Friese schaatsmuseum

In dit kleine particuliere museum is de complete Elfstedentocht-geschiedenis te vinden. Ook staat hier de grootste schaats ter wereld tentoongesteld. Leuk om even gezien te hebben, heb je dat ook weer meegemaakt.

Het grote aantal oude geveltjes en monumenten maakt dit kleine stadje op zichzelf al een attractie. Maar als je Workum echt op je wilt laten inwerken, zou ik zeker aanraden tijdens een wandeling de omliggende natuur mee te nemen. Of beter nog zelfs: huur een fiets en tour in een middag langs de Friese IJsselmeerkust.

Slapen

• Arte Suite 

In een voormalig postkantoor overnacht je in luxe en design. Op de begane grond van het pand, onder de kamer waar je in slaapt, hangen verschillende textielprints gemaakt door nieuwe Hollandse meesters. Iets om uitgebreid over te praten tijdens het ontbijt.

Mijn favoriete plek in Bolsward moet wel de Boerekerk zijn. Dit verborgen pareltje is een zo fotogeniek en kent een tragisch verleden. Dit voormalige klooster werd meerdere keren door brand verwoest, maar werd nieuw leven in geblazen door architect Jelle de jong, die het verwoeste open dak dichte met glas. Nu de kerk weer in functie is, is het de enige kerk zonder banken of stoelen en met glazen dak. Bolsward is een van mijn favoriete van de elf steden en om deze plek echt te leren kennen, raad ik aan hier een nachtje te blijven slapen.

Doen

• Us Heit bierbrouwerij en distillerij

Volg een rondleiding bij deze Friese bierbrouwerij en distillerij die voor het maken van zijn typische dranken alleen maar lokale grondstoffen gebruikt. Het hele productieproces van de dranken is zelfs zo ingericht, dat de bierbrouwerij het hele proces van akkerbouwer tot consument zelf in handen heeft.

Slapen

• Het kleine paradijs

Zo nu en dan kan ik best wat bezinning gebruiken. Even terug naar de basis. Overnachten bij Het Kleine Paradijs leent zich daar goed voor. Denk aan tiny houses, boomhutten en ook retraites (mocht je echt toe zijn aan wat rust en ruimte).

Harlingen is een van de grotere van de elf steden en is vooral van groot belang door de haven. De binnenstad wordt gekenmerkt door meer dan 600 monumenten, waaronder pakhuizen en grachtengordels. Als je wat extra tijd over hebt raad ik je aan om vanuit Harlingen uit te wijken naar de Wadden of naar Pieterburen. Want een middag wadlopen, doet de mens goed (en zeehonden zien trouwens ook).

Doen

• Zeehondencentrum Pieterburen

Het Zeehondencentrum Pieterburen is een van de opvangcentra voor zeehonden in Nederland. Hier worden zieke en verzwakte zeehonden van alle leeftijden opgevangen en behandeld, om die vervolgens weer vrijgelaten te worden in de Waddenzee. Iets waar je als bezoeker een keer in de zoveel tijd bij kunt zijn. Je moet dit wel van te voren reserveren en de plaatsen gaan snel. Ik raad je aan de website in de gaten te houden en/of je in te schrijven van de nieuwsbrief.

Slapen

• Dromen aan zee

Bij Dromen aan zee slaap je in de vuurtoren van Harlingen. Romantisch, uniek en absoluut a room-with-a-view.

Franeker is een van de grote steden in deze tocht. Dankzij het oud werkende planetarium ter wereld: Koninklijk Eise Eisinga Planetarium. Een zelf gefabriceerd zonnestelsel op de zolder van het oude huis van Eisinga dat op schaal is gebouwd in 1773. En ondanks dat het planetarium best wat toeristen trekt, is dit plekje toch mijn favoriet van de stad. Loop tijdens een wandeling door Franker ook even langs het hofje met de oude universiteitsgebouwen, het oude klooster (later het grootste krankzinnigengesticht van Friesland) en de Hortus Botanicus.

Doen

• Bolwerk met theekoepels

Je kunt het je bijna niet meer voorstellen, maar vroeger was het heel normaal om de vijand buiten de stad te houden met verdedigingswerken. Op de Bolwerken bevinden zich vandaag de dag nog steeds vier oude theehuisjes uit de 18^e eeuw. Destijds was thee een nieuwe, exclusieve drank en werd van het drinken een hele ceremonie gemaakt. In de zomermaanden is de Bangatheekoepel regelmatig ’s middags geopend, zodat bezoekers op deze bijzondere plek een kopje thee kunnen drinken.

Slapen

• Huisje aan de gracht

Slapen in Franeker is het leukst in het kleinste grachtenpand van de stad. Je zit in hartje centrum en hebt tijdens het ontbijt uitzicht op het Korendragershuisje. Win,win.

De laatste stad van de Elfstedentrip is Dokkum. De beroemde stad waar Bonifatius in 754 zijn waterloo vond staat vol met kleine winkels en bijzondere boetiekjes. Ideaal dus om een souvenir te halen om deze roadtrip mee te vereeuwigen. En hoe beter je reis af te sluiten dan met een oerhollandse kruiderbitter in de originele Beerenburg fabriek.

Doen

• Kayakken in Dokkum

De grachten in Dokkum lenen zich om op te varen, dus huur samen een kajak en peddel een relaxt rondje langs monumenten, molens en historische panden.

Slapen

• it Dreamlân Ecolodge

Een eco vriendelijke glamping waar je logeert in houten hoekige huisjes genaamd Trek-In's. Net buiten Dokkum en midden in het weiland van Kollumerpom.