Het waait flink als we de auto uitstappen bij de Punt, het meest zuidelijke stukje van het eiland Goeree-Overflakkee. Via de berm lopen we richting de opgang van het duin, naar een zeer historische stukje grond. Dankzij de strategische ligging was De Punt namelijk erg aantrekkelijk voor de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog.
Al gauw startten de Duitsers hier met het bouwen van bunkers en zo geschiedde dat Goeree-Overflakkee onderdeel werd van de Atlantikwall. De verhalen over deze indrukwekkende historie kun je vandaag de dag terugvinden bij de Bunkerroute.
Een dagje Goeree-Overflakkee - Het eiland van Zuid-Holland
Tot vandaag was Goeree nog redelijk onbekend voor mij. Goeree-Overflakkee is een eiland van de provincie Zuid-Holland. Ooit bestond dit gebied uit allerlei kleine eilandjes maar met de komst van de dijken kreeg het water minder invloed en werd Goeree één groot eiland. Die invloed van het water heeft ervoor gezorgd dat je hier nu unieke landschappen, bijzondere natuurgebieden en een hele verzameling aan diersoorten vindt. En ook een stukje geschiedenis. Op naar de bunkers bij de Punt, het belooft een interessante dag te worden.
300 bunkers verder - Goeree als onderdeel van een verdedigingslinie
Als echte geschiedenis fanaat staat deze plek al langer op mijn verlanglijstje. In de duinen van recreatiegebied de Punt vind je namelijk nog steeds een heus bunkercomplex uit de Tweede Wereldoorlog.
Het informatiebord bij de ingang vertelt ons dat er op Goeree-Overflakkee tussen 1942 en 1945 wel 300 bunkers gebouwd zijn als onderdeel van de Atlantikwall, de Duitse verdedigingslinie die helemaal van Noorwegen tot aan de Spaanse grens liep. Goeree lag perfect in de lijn van deze verdedigingslinie met de Punt als strategische post van waaruit men de vijand zowel op zee als op de omliggende eilanden prima in de gaten kon houden.
Zand als conserveermiddel - De renovatie van het bunkercomplex
Toen WOII tot een einde kwam, werd het bunkercomplex verlaten en raakte het al snel bedekt onder een flinke laag zand en stekelige bramenstruiken. Tot een paar jaar geleden, toen een groep vrijwilligers de handen ineen sloeg en zij samen het hele complex uitgroeven. En wat bleek? Dankzij de laag zand waar het complex zich tientallen jaren onder hulde, is het zo goed als intact gebleven!
Staatsbosbeheer begon vervolgens met het aanleggen van een wandelpad waarbij de natuur en de dieren die hier in de loop der tijd zijn gaan leven, niet gehinderd worden door bezoekers. Zo ontstond hier de Bunkerroute van één kilometer die je meeneemt langs 15 verschillende bunkers. De route is het hele jaar geopend en vormt een hele toegankelijke manier om kennis te maken met de verhalen van WOII.
Van mitrailleur- tot toiletbunker - De onderdelen van de bunkerroute
Geprikkeld door nieuwsgierigheid klauteren we het duin op, speurend naar de 15 bunkers van het complex. Zodra we bovenaan het duin linksaf slaan, komen we terecht op de route en zien we de eerste bunkers al opdoemen. Het is een flink complex en we verbazen ons hoe compleet het is.
Zo brengt de route ons langs een munitiebunker, een bunker voor watervoorziening, een observatiebunker en zelfs een toilet bunker. We beginnen langzaam voor ons te zien hoe hier jarenlang mensen rondliepen, enkel bezig met het spotten en aanvallen van de vijand.
Bang om wapens te gebruiken waren ze destijds duidelijk niet. Veel bunkers hebben schietgaten en onderstellen voor mitrailleurs en tankers op het dak. Vanuit de mitrailleur bunker kon het Noordzeestrand beschoten worden.
Wanneer we er omheen lopen stuiten we op vier namen in de rand: Anthon, Bertha, Cäsar en Dora. Mysterieus. Later lezen we op het informatiebord dat dit namen uit het Duitse spel- en telefoonalfabet zijn die gebruikt werden om de richting van waaruit men een aanval kon verwachten, aan te duiden.
Een paar meter verder staan we oog in oog met een grote, open bunker die diende als garage voor het zoeklicht. De lichtstraal hiervan reikte wel vier kilometer ver en werd elke nacht ingezet om het strand en de kust scherp in de gaten te houden.
Koude muren en donkere vertrekken - Het leven in de bunkers van Goeree
Naast de munitiebunkers ontdekken we ook meer ‘leef bunkers’. Zo komen we bijvoorbeeld bij de bunker waar het bedienend personeel in verbleef. Elf man kon hier in redelijke omstandigheden verblijven aangezien deze bunker gasdicht af te sluiten was en beschikte over een luchtfilterinstallatie.
De ingangen zijn vandaag de dag deels afgesloten voor de vleermuizen die hier nu in huizen, maar het ziet er al met al akelig uit. De koude, dikke muren en de donkere, kleine vertrekken. Het moeten barre tijden zijn geweest. Zeker als je je ook nog bedenkt dat het buiten oorlog was en de geweerschoten je geregeld om de oren vlogen.
Op het hoogste punt van het bunkercomplex houden we even halt. Er is een uitzichtpunt gemaakt van waar je de verschillende gebieden kunt zien die Goeree-Overflakkee rijk is. Ook heb je hier een goed uitzicht over de bunkers. Het is een indrukwekkende plek. Het contrast van spelende kinderen rondom de bunkers vandaag de dag en de gruwelen uit de Tweede Wereldoorlog destijds kon niet groter zijn.
Tevreden vleermuizen - Decennia van vrede
De laatste bunker op de route is gevuld met een laagje water waardoor we er niet goed in kunnen. Wel kunnen we een stukje naar binnen kijken vanaf het trappetje. Een zeer gelukkige groep vleermuizen heeft hier een heel fijn, donker plekje gevonden. Het is een mooi teken dat de eigenlijke functie van de bunkers al decennia lang niet meer nodig is.
Ik ben zo blij dat er organisaties zijn die ervoor zorgen dat de verhalen over de WOII worden voortverteld, denk ik als we teruglopen. Hopelijk blijven dit soort plekken mensen aan het denken zetten. In vredestijd leven is zoiets belangrijks, iets waar we toch verdomd zuinig op mogen zijn met z’n allen.
Liefs,
Laura