Cultuur snuiven op Voorne-Putten

Dat Nederland zoveel unieke eilanden telt, is iets dat ook ik tot voor kort niet helder had. Op Voorne-Putten heb ik tot vandaag dan ook nog nooit voet gezet en dat terwijl het relatief dichtbij is. Vanaf Rotterdam is het slechts een halfuurtje rijden naar Voorne-Putten en vanuit de rest van het land is het een kwestie van het Hollands Diep oversteken via een van de verbindingen. Geen enkele reden dus om niet eens een vrije zaterdag te wijden aan een dagje Voorne-Putten. Dit is namelijk zo’n plek waar je rondloopt en je jezelf steeds weer afvraagt waarom je hier in godsnaam nog niet eerder bent geweest.

Voorne-Putten is het eiland van de contrasten. Het ene moment sta je hier de plaatselijke Big Five te spotten in een van de natuurgebieden, het volgende moment sta je op het strand van de Maasvlakte met de contrasterende skyline van industrie van Rotterdam op de achtergrond. Vestingsteden als Brielle en Hellevoetsluis stelen zonder twijfel het hart van menig geschiedenisfanaat en landmarks als Droogdok Jan Blanken en Bedevaartskerk Brielle maken cultuur snuiven een bijzonder verslavende bezigheid. 

Het programma start in Brielle en dat is met recht een heel goed begin van de dag te noemen. We nemen plaats op de bootjes die ons al op liggen wachten in de haven en worden meegenomen op een kort tochtje over het Brielse Meer. Iedereen lijkt zich in de vakantiesferen te wanen op deze zonnige dag. Overal op het meer dobberen bootjes rond, met zonnebadende eigenaren op het dak. Er wordt ijverig gepeddeld door een groep jongeren op SUP’s en hier en daar wacht een visser geduldig langs de kant tot hij beet heeft. 

Na een rondje over het Brielse Meer varen we weer richting het centrum. Al gauw doemt de kerktoren van Brielle op wanneer we door de stadswallen naar binnen varen. Brielle is een vestingstad, waardoor de stadswallen van bovenaf een ster vormen. De vesting uit de 17e eeuw is een heus Rijksmonument en behoort tot de best bewaarde verdedigingswerken van Nederland. Een deel van Brielle is dan ook beschermd stadsgezicht en met bijna 400 (!) rijksmonumenten telt de stad - samen met Harlingen - de meeste monumenten per inwoner van Nederland. 

Tijdens de stadswandeling die na het boottochtje volgt, zien we op verschillende plekken duidingen met ‘1,572 meter afstand’ vanwege corona. Waarom ze in Brielle nou dit specifieke getal gebruiken wordt al snel duidelijk wanneer we het over een belangrijke gebeurtenis in de Nederlandse geschiedenis hebben. 

Hiervoor maken we een sprongetje terug in de tijd, naar 1 april 1572 om precies te zijn. Nederland was bezet door Spanje en de Tachtigjarige Oorlog was in volle gang. De watergeuzen vormden in deze periode de verzetsstrijders die zich aan het begin van de Nederlandse Opstand ophielden als vrijbuiters. Zodra het hen lukt om een Nederlandse stad in te nemen en de Spanjaarden terug te laten trekken, is de basis van de onafhankelijkheidsstrijd van de Nederlandse staat gelegd. 

Welke stad als eerste ingenomen werd door de Watergeuzen? Juist. Brielle! Daarmee heeft de stad een belangrijke plek in de geschiedenisboeken gekregen. Elk jaar wordt deze gebeurtenis herdacht tijdens de 1 april viering in Brielle, wanneer de Briellenaren dit memorabele spektakel vol overgave naspelen. 

De stadswandeling door Brielle brengt ons langs allerlei pareltjes van de stad, zoals de opvallende Sint-Catherijnekerk. Als we het oorspronkelijke ontwerp moeten geloven, had de Sint-Catherijnekerk de grootste van Holland moeten worden. Maar toen er na de start van de bouw een brand uitbrak, ging het geld er toch onverwachts snel doorheen, en moest de bouw gestaakt worden in 1482. Het resultaat? Een stompe toren van 57 meter hoog. Ach ja, het is er geen mindere eyecatcher om geworden. 

Na een heerlijke lunch op het zonnige terras van restaurant de Hoofdwacht, stappen we aan boord van de paardentram die ons voor de deur van de Bedevaartskerk van Brielle afzet. Wederom een plek met veel verhalen. Dit nationale bedevaartsoord is namelijk gewijd aan de martelaren van Gorinchem. 

Voor dit verhaal maken we weer hetzelfde sprongetje terug in de tijd, naar de periode dat de Tachtigjarige Oorlog in volle gang was. De Watergeuzen waren inmiddels op dreef met het terugdringen van de Spanjaarden en namen de katholieke godsdienst als mikpunt voor moorden en plunderingen. Ook de 19 priesters die nu bekend staan als de martelaren van Gorinchem, vonden hierdoor hun dood. Het martelaarsveld achter de Bedevaartskerk in Brielle was de plek waar zij in de 16e eeuw werden opgehangen.

Wanneer de paardentram ons weer terugbrengt naar het centrum, ruilen we Brielle in voor de Maasvlakte. Dit industriegebied werd aangelegd in de Maasmonding en staat in direct contact met de Noordzee. De Maasvlakte is onderdeel van de haven van Rotterdam waardoor er regelmatig indrukwekkende schepen voorbij varen. Achter een brede strook duinen ligt het uitgestrekte, niet al te drukke strand waar je je handdoekje neer kunt leggen voor een prima stranddag. Industrie tekent zich in de verte af tegen de horizon en zorgt op een gekke manier voor een indrukwekkend contrast.

In de brandende zon vinden we onze weg door de duinen. Het kost even wat klauterwerk, maar dat wordt dubbel en dwars beloond met het kunstwerk De Zandwacht bovenop het duin op Voorne-Putten. De inspiratie voor dit bouwwerk van 40 bij 20 meter komt van de speling van het zand in de omliggende duinen. Het is indrukwekkend: elke kant van het kunstwerk verrast me. Menig (drone)fotograaf kan hier een flinke middag zoet zijn. 

Het eind van middag nadert en we hebben nog een bijzondere stop op het programma staan. Droogdok Jan Blanken in Hellevoetsluis om precies te zijn. Hier vind je het oudste stenen droogdok van Europa, en het bijzondere is: het droogdok is nog altijd in gebruik! Ons bezoek start met een video waarin we uitleg krijgen over de aanleg en de werking van het droogdok. Wat extra informatie over deze buitengewone plek kan geen kwaad. Na de video gaan de helmpjes op en dalen we af in het enorme bouwwerk. 

Het droogdok bestaat uit twee delen: het Timmerdok - voor lange onderhoudsbeurten - en het Kieldok, voor de kleinere reparaties. In het Timmerdok kunnen schepen tot wel 65 meter terecht en in het Kieldok passen ze tot wel 56 meter. Handig voor alle grote boten uit Rotterdam en Antwerpen. Met open mond lopen we rond in de enorme kuipen waar menig schip al werd geparkeerd.

Het droogdok is gescheiden van het kanaal door een oude scheepsboeg die ietwat bedreigend boven ons uit torent. Wanneer deze open gaat, vult het dok zich met duizenden liters water zodat schepen naar binnen kunnen varen. Het leegpompen van het dok - handwerk! - duurt vervolgens weer uren. Het is een vak apart, zo’n droogdok.